Ser vs. Estar - იდენტობა და მდგომარეობა
1. შესასწავლი გრამატიკული საკითხი¶
თემა¶
შემაერთებელი ზმნები: "Ser" და "Estar". აწმყო დროის (Presente de Indicativo) უღლების პარადიგმები და მათი სემანტიკურ-ფუნქციური დიფერენციაცია.
აღწერა¶
მოცემული საგაკვეთილო მოდული ფოკუსირებულია ესპანური ენის ორი ფუნდამენტური ზმნის, "Ser"-ისა და "Estar"-ის, უღლების პარადიგმების ათვისებაზე აწმყო დროში. გავაანალიზებთ მათი გამოყენების ძირითადი კონტექსტებსა და სემანტიკური განსხვავებებს.
- ზმნა ser გამოიყენება მუდმივი, არსებითი, კლასიფიკატორული მახასიათებლების (იდენტობა, პროფესია, წარმოშობა, დრო, მატერია, მახასიათებელი, კუთვნილება) აღსანიშნად, რომლებიც განსაზღვრავენ სუბიექტის "არსს".
- ზმნა estar გამოიყენება მდგომარეობა დროებითი, ცვალებადი მდგომარეობისა და სივრცითი მდებროების გამოსახატავად, რომლებიც აღწერენ სუბიექტის "ყოფნას" კონკრეტულ მომენტსა და ადგილას.
2. კავშირი ესპანური გრამატიკის სხვა ნაწილებთან¶
ზმნების "Ser" და "Estar" ფუნქციური განსხვავებულობის შესწავლა წარმოადგენს ესპანური სინტაქსის ერთ-ერთ ცენტრალურ და განმასხვავებელ ასპექტს, რომელიც აუცილებელია აღწერილობითი წინადადებების სწორი ფორმირებისთვის. ეს ზმნები ქმნიან პრედიკატულ კავშირს სუბიექტსა და ატრიბუტს (შემასმენლის დამატება) შორის, რომელიც უმეტესად ზედსართავი სახელით ან არსებითი სახელით არის გამოხატული. შესაბამისად, ეს თემა ლოგიკურად აგრძელებს წინა გაკვეთილებში შესწავლილ მასალას (არსებითი სახელის სქესი და რიცხვი, არტიკლები) და წარმოადგენს უშუალო გრამატიკულ საფუძველს ზედსართავი სახელების შეთანხმების წესების ასათვისებლად.
ამ ზმნების სწორი გამოყენება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ორაზროვანი გამოთქმების თავიდან ასარიდებლად და დეტალების სწორად გადმოსაცემად, ვინაიდან ერთი და იგივე ზედსართავმა სახელმა შესაძლოა რადიკალურად შეიცვალოს მნიშვნელობა იმის მიხედვით, თუ რომელ შემაერთებელ ზმნასთან არის გამოყენებული (მაგ., ser listo - იყო ჭკვიანი vs. estar listo - იყო მზად). ამასთანავე, ამ ზმნების დაუფლება მოგამზადებს უფრო რთული გრამატიკული კონსტრუქციების ასათვისებლად, როგორიცაა პასიური გვარი (ser + participio) და განგრძობითი დროები (estar + gerundio), რაც მათ ცოდნას უფრო სისტემურ და მრავალმხრივ ხასიათს სძენს.
მაგალითი
| ser | estar |
|---|---|
| Ser listo | Estar listo |
| იყო ჭკვიანი | იყო მზად |
3. წყარო "Nueva gramática básica de la lengua española"-დან¶
Capítulo 22: El atributo¶
22.2.1 Atributos con ser y estar¶
22.2.1.1 Diferencia general entre ser y estar¶
Los atributos que se construyen con ser suelen designar propiedades, permanentes o no, que sirven para caracterizar a los individuos independientemente de cualquier situación concreta (Es alto; Es diestro; Es mudo). Los que se construyen con estar aluden a algunos de sus estados transitorios (Está triste; Está solo).
Como consecuencia de ello, los atributos construidos con estar exigen una vinculación temporal. Así, si se dice de alguien que es simpático, se entiende que lo es siempre o habitualmente, pero si se dice que está simpático, implica que lo es un momento o un período determinado. Se elige, por ello, estar para aludir al resultado de un cambio de estado (El suelo está sucio) o al comportamiento momentáneo o circunstancial de alguien (El gobernador estuvo cruel en su discurso).
22.2.1.2 Copulativas con atributos locativos¶
En función de su sentido general, estar es el verbo más adecuado para los atributos que sitúan algo en un lugar: El jefe no está en su despacho; ¿Dónde estás? No obstante, cuando se sitúan en el espacio o en el tiempo acciones o sucesos, se emplea ser: La reunión es aquí.
22.2.1.3 Copulativas con atributos nominales¶
Lo normal es que, cuando el atributo es un grupo nominal, se construya con ser: Aquel hombre era {un desastre ~ cocinero ~ el jefe de Fernando}.
22.2.1.4 Copulativas con atributos adjetivales¶
Son las más habituales, y se construyen con ser o estar de acuerdo con su significado. [...] En algunos adjetivos se perciben cambios de significado según se construyan con uno u otro verbo. Así ocurre, por ejemplo, con ser listo (‘inteligente, despierto’) ~ estar listo (‘preparado’); ser rico (‘adinerado’) ~ estar rico (‘sabroso’); ser vivo (‘listo’) ~ estar vivo (‘con vida’).
4. ზმნები "Ser" და "Estar"¶
ესპანურ ენაში ზმნები "Ser" და "Estar", რომლებიც ფუნქციურად ეკვივალენტურია ქართული "ყოფნა" ზმნისა, წარმოადგენენ ორ დამოუკიდებელ ლექსიკურ ერთეულს, რომელთა შორის არსებობს მკაცრი სემანტიკური და ფუნქციური განსხვავება. მათი სწორი გამოყენება განპირობებულია პრედიკატის სემანტიკური ბუნებით, კერძოდ იმით, თუ რა ტიპის მახასიათებელს ან მდგომარეობას გამოხატავს იგი.
ზმნების უღლება აწმყო დროში (Presente de Indicativo)¶
| Persona (პირი) | Ser (ყოფნა - მუდმივი) | Estar (ყოფნა - დროებითი) | |
|---|---|---|---|
| Yo | მე | soy | estoy |
| Tú | შენ | eres | estás |
| Él | ის - მამრ. | es | está |
| Ella | ის - მდედრ. | ||
| Usted | თქვენ | ||
| Nosotros | ჩვენ - მამრ. | somos | estamos |
| Nosotras | ჩვენ - მდედრ. | ||
| Vosotros | თქვენ - მამრ. | sois | estáis |
| Vosotras | თქვენ - მდედრ. | ||
| Ellos | ისინი - მამრ. | son | están |
| Ellas | ისინი - მდედრ. | ||
| Ustedes | თქვენ |
ზმნა "Ser"-ის გამოყენების სფეროები: იდენტიფიკაცია და კლასიფიკაცია¶
"Ser" გამოიყენება იმ მახასიათებლების აღსაწერად, რომლებიც აღიქმება როგორც მუდმივი, თანდაყოლილი, კლასიფიკაციის განმსაზღვრელი ან სუბიექტის იდენტობის ნაწილი.
ზმნა 'Ser'-ის გამოყენების მაგალითები
-
იდენტობა
- Yo soy María. Él es mi hermano.
- მე მარია ვარ. ის ჩემი ძმაა.
-
პროფესია ან საქმიანობა
- Mi padre es médico y mi madre es abogada.
- მამაჩემი ექიმია და დედაჩემი ადვოკატია.
-
წარმოშობა და ეროვნება
- Nosotros somos de Georgia. Somos georgianos.
- ჩვენ საქართველოდან ვართ. ჩვენ ქართველები ვართ.
-
არსებითი მახასიათებლები (ხასიათი, ფიზიკური აღნაგობა)
- El cielo es azul. Ella es inteligente y simpática.
- ცა ლურჯია. ის ჭკვიანი და სიმპათიურია.
-
დრო, თარიღი და დღე
- Son las tres de la tarde. Hoy es martes.
- შუადღის სამი საათია. დღეს სამშაბათია.
-
მატერია
- La mesa es de madera.
- მაგიდა ხისაა.
-
კუთვნილება
- El libro es de Juan.
- წიგნი ხუანისაა.
-
მოვლენის ლოკალიზაცია
- El concierto es en el teatro.
- კონცერტი თეატრშია.
ზმნა "Estar"-ის გამოყენების სფეროები: მდგომარეობა და ლოკალიზაცია¶
"Estar" გამოიყენება იმ მდგომარეობების აღსაწერად, რომლებიც დროებითია, ცვალებადი, წარმოადგენს რაიმე პროცესის შედეგს, ან მიუთითებს ლოკაციაზე.
ზმნა 'Estar'-ის გამოყენების მაგალითები
-
სივრცითი მდებარეობა (ადამიანების, საგნების)
- Madrid está en España. Yo estoy en la oficina.
- მადრიდი ესპანეთშია. მე ოფისში ვარ.
-
დროებითი ფიზიკური მდგომარეობა
- Hoy estoy cansado.
- დღეს დაღლილი ვარ.
-
ემოციური მდგომარეობა
- Los niños están contentos.
- ბავშვები ბედნიერები არიან.
-
ჯანმრთელობის მდგომარეობა
- Mi abuela está enferma.
- ბებიაჩემი ავადაა.
-
ოჯახური მდგომარეობა (ცვალებადი)
- Juan está soltero, pero María está casada.
- ხუანი დაუქორწინებელია, მარია კი - დაქორწინებული.
-
მოქმედების შედეგი (ხშირად Particpio-სთან)
- La puerta está cerrada. La comida está preparada.
- კარი დაკეტილია. საჭმელი მომზადებულია.
5. "Ser" და "Estar"-ის კონტრასტული სემანტიკური ანალიზი¶
| კონტექსტი | ზმნა "Ser" (ბუნებრივი, არსებითი მახასიათებელი) | ზმნა "Estar" (ტრანზიტორული, სიტუაციური მდგომარეობა) |
|---|---|---|
| მახასიათებელი vs. მდგომარეობა | Ella es una persona nerviosa. | Ella está nerviosa por el examen. |
| ის ნერვიული ადამიანია - ხასიათი | ის გამოცდის გამო ნერვიულობს - ემოცია | |
| ზოგადი vs. კონკრეტული | La manzana es una fruta saludable. | Esta manzana está verde. |
| ვაშლი სასარგებლო ხილია - ზოგადი ფაქტი | ეს ვაშლი მკვახეა - კონკრეტული მდგომარეობა | |
| პროფესია vs. დროებითი სამსახური | Él es profesor. | Él está de camarero este verano. |
| ის პროფესორია - პროფესია | ის ამ ზაფხულს ოფიციანტად მუშაობს - დროებით | |
| ლოკალიზაცია (მოვლენა vs. ობიექტი) | La fiesta es en mi casa. | Mi casa está en esta calle. |
| წვეულება ჩემს სახლშია - მოვლენა | ჩემი სახლი ამ ქუჩაზეა - ობიექტი | |
| მნიშვნელობის ცვლილება (Aburrido) | Juan es aburrido. | Juan está aburrido. |
| ხუანი მოსაწყენი ადამიანია | ხუანი მოწყენილია | |
| მნიშვნელობის ცვლილება (Frío) | La sopa es fría (gazpacho). | La sopa está fría. |
| ეს წვნიანი ცივია - მისი ბუნებაა ასეთი | წვნიანი გაცივდა | |
| მნიშვნელობის ცვლილება (Bueno) | Este actor es bueno. | Este actor está bueno. |
| ეს მსახიობი კარგია - პროფესიონალია | ეს მსახიობი მიმზიდველია | |
| მნიშვნელობის ცვლილება (Malo) | Fumar es malo para la salud. | El pescado está malo. |
| მოწევა მავნებელია ჯანმრთელობისთვის | თევზი გაფუჭებულია |
6. თემატური ლექსიკური მინიმუმი¶
6.1. ატრიბუტები პიროვნების ბუნებრივი, თვისებრივი მახასიათებლებისთვის (Adjetivos de personalidad) - გამოიყენება "Ser"-თან**¶
| ესპანური | ქართული |
|---|---|
| inteligente | ინტელექტუალური |
| tonto | უგუნური |
| tonta | |
| simpático | კეთილგანწყობილი |
| simpática | |
| antipático | არაკეთილგანწყობილი |
| antipática | |
| trabajador | მშრომელი |
| trabajadora | |
| perezoso | ზარმაცი |
| perezosa | |
| optimista | ოპტიმისტი |
| pesimista | პესიმისტი |
| generoso | გულუხვი |
| generosa | |
| tacaño | ძუნწი |
| tacaña | |
| educado | ზრდილობიანი |
| educada |
მაგალითი
- Mi amigo es una persona muy educada.
- ჩემი მეგობარი ძალიან ზრდილობიანი პიროვნებაა.
6.2. ატრიბუტები მდგომარეობის აღსაწერად (Adjetivos de estado) გამოიყენება "Estar"-თან**¶
| ესპანური | ქართული |
|---|---|
| contento | კმაყოფილი, ბედნიერი |
| contenta | |
| triste | სევდიანი |
| enfadado | გაბრაზებული |
| enfadada | |
| cansado | დაღლილი |
| cansada | |
| preocupado | შეწუხებული, დაფიქრებული |
| preocupada | |
| enfermo | ავადმყოფი |
| enferma | |
| sano | ჯანმრთელი |
| sana | |
| ocupado | დაკავებული |
| ocupada | |
| libre | თავისუფალი |
| sorprendido | გაკვირვებული |
| sorprendida |
მაგალითი
- Hoy no puedo, estoy muy ocupado.
-
დღეს არ შემიძლია, უკიდურესად დაკავებული ვარ.
-
¿Por qué estás tan triste?
- რატომ ბრძანდებით ასეთი სევდიანი?
6.3. მდებარეობის აღმნიშვნელი წინდებულები და ზმნიზედები (Preposiciones y adverbios de lugar) - გამოიყენება "Estar"-თან**¶
| ესპანური | ქართული |
|---|---|
| en | -ში |
| aquí | აქ |
| allí | იქ |
| cerca (de) | ახლოს |
| lejos (de) | შორს |
| delante (de) | წინ |
| detrás (de) | უკან |
| al lado (de) | გვერდით |
| enfrente (de) | პირდაპირ |
| encima (de) | ზემოთ |
| debajo (de) | ქვემოთ |
| entre | შორის |
მაგალითი
- La biblioteca está lejos de la universidad.
-
ბიბლიოთეკა უნივერსიტეტიდან შორს მდებარეობს.
-
El restaurante está entre el banco y la farmacia.
- რესტორანი ბანკსა და აფთიაქს შორის არის განთავსებული.