ყოველდღიური მოქმედებები - აწმყო დრო

1. შესასწავლი გრამატიკული საკითხი¶

თემა¶

აწმყო დრო (Presente de Indicativo) - წესიერი ზმნების უღლების სამი ტიპი (-ar, -er, -ir) და მისი სემანტიკური ფუნქციები.

აღწერა¶

მოცემული საგაკვეთილო მოდული ეძღვნება ესპანური ზმნის უღლების სისტემის საფუძვლების შესწავლას აწმყო დროის (Presente de Indicativo) მაგალითზე. დეტალურად იქნება გაანალიზებული წესიერი ზმნების სამი ძირითადი ჯგუფი ინფინიტივის დაბოლოების მიხედვით (-ar, -er, -ir). მსმენელები აითვისებენ ზმნის ფუძისა და პირის დაბოლოებების იდენტიფიცირებისა და მათი კორექტული შეერთების მექანიზმს. გარდა ამისა, განხილული იქნება Presente de Indicativo-ს ძირითადი სემანტიკური ფუნქციები, მათ შორის ჩვეული მოქმედებების, ზოგადი ჭეშმარიტებებისა და უახლოესი მომავლის გადმოცემა, რაც წარმოადგენს მარტივი წინადადებების ფორმირების აუცილებელ კომპონენტს ყოველდღიური მოქმედებების აღწერის კონტექსტში.

2. კავშირი ესპანური გრამატიკის სხვა ნაწილებთან¶

აწმყო დროის უღლების პარადიგმების შესწავლა წარმოადგენს ენის მორფოსინტაქსური სისტემის ათვისების კრიტიკულად მნიშვნელოვან ეტაპს. ეს თემა უშუალოდ ეფუძნება სუბიექტ-შემასმენლის შეთანხმების (concordancia sujeto-verbo) ფუნდამენტურ პრინციპს, სადაც ზმნის ფლექსიური დაბოლოება იცვლება სუბიექტის გრამატიკული პირისა და რიცხვის შესაბამისად. ეს პროცესი ავლენს მჭიდრო სტრუქტურულ კავშირს მორფოლოგიასა (დაბოლოებების სისტემა) და სინტაქსს (წინადადების სტრუქტურა) შორის. წესიერი ზმნების უღლების სისტემური და კანონზომიერი ბუნების გააზრება ქმნის მყარ ლოგიკურ და სტრუქტურულ საფუძველს, რომელიც შემდგომში ექსტრაპოლირებული იქნება სხვა დროებისა და კილოების (მაგ., წარსული, მომავალი, სუბიუნქტივი) ასათვისებლად. ამდენად, ეს გაკვეთილი არა მხოლოდ კონკრეტული გრამატიკული ფორმების მექანიკურ შესწავლას ემსახურება, არამედ მსმენელს უყალიბებს ზმნური სისტემის ფუნქციონირების ზოგად, პარადიგმატულ პრინციპებზე წარმოდგენას, რაც აუცილებელია ენის შემდგომი, უფრო კომპლექსური ასპექტების დასაძლევად.

3. წყარო "Nueva gramática básica de la lengua española"-დან¶

Capítulo 4: La flexión verbal¶

4.1 Informaciones morfológicas de las formas verbales
El verbo en español tiene flexión de número y persona, y de tiempo, modo y aspecto. A través de los rasgos de persona y número establece la concordancia con el sujeto gramatical.
...
Las formas verbales contienen los siguientes constituyentes:

• La raíz (o radical), que aporta el significado léxico.
• La vocal temática (VT), que es el constituyente flexivo que distingue las conjugaciones y forma, junto con la raíz, el tema verbal.
• El segmento TM, que contiene la información flexiva de tiempo, modo y aspecto.
• El segmento PN, que reproduce en el verbo los rasgos de persona y número del sujeto.

4.2.3 Tiempo y modo (tm)¶

4.2.3.1 Tema de presente¶

El segmento TM es nulo en el presente de indicativo (salvo en la 1.ª pers. sing., en la que es -o) y en el imperativo (salvo en las formas de usted / ustedes). Es -e- o -é- en el presente de subjuntivo de la 1.ª conjugación y -a- o -á- en las otras dos conjugaciones.

En las tablas, la columna pers. hace referencia a la persona gramatical, y no a la del discurso, por tanto, las formas correspondientes a los pronombres usted y ustedes se ubican en la 3.ª persona, excepto en el imperativo, donde se representan junto con las formas de segunda persona.

Presente de indicativo¶

4. ზმნის ფორმირება (ფლექსია)¶

ესპანურ ენაში ზმნის უღლება (conjugación) წარმოადგენს მორფოლოგიურ პროცესს, რომლის დროსაც ზმნის საწყისი ფორმა (infinitivo) იცვლის დაბოლოებას სუბიექტის პირისა (primera, segunda, tercera persona) და რიცხვის (singular, plural) შესაბამისად. წესიერი ზმნები კლასიფიცირდება სამ ჯგუფად მათი ინფინიტივის დაბოლოების, ანუ თემატური ხმოვნის (vocal temática) მიხედვით: -ar, -er და -ir.
უღლების ალგორითმი:

4.1. ფუძის იდენტიფიკაცია¶

ზმნის ლექსიკური მნიშვნელობის მატარებელი ფუძის (raíz) მისაღებად, ინფინიტივს აშორდება მისი დაბოლოება (-ar, -er ან -ir).

4.2 პირის დაბოლოების აფიქსაცია¶

იდენტიფიცირებულ ფუძეს ემატება კონკრეტული პირისა და რიცხვის შესაბამისი გრამატიკული დაბოლოება (desinencia).

4.3 წესიერი ზმნების უღლების პარადიგმები Presente de Indicativo-ში¶

აღსანიშნავია, რომ II (-er) და III (-ir) ჯგუფის ზმნების უღლება აწმყო დროში თითქმის იდენტურია. მორფოლოგიური განსხვავება ვლინდება მხოლოდ პირველი (nosotros) და მეორე (vosotros) პირის მრავლობით რიცხვში, სადაც შენარჩუნებულია შესაბამისი თემატური ხმოვანი (e და i).

4.4 სუბიექტის ნაცვალსახელის გამოყენება¶

ესპანური ენა მიეკუთვნება ე.წ. "pro-drop" ენათა ჯგუფს, რაც გულისხმობს იმას, რომ ზმნის ფლექსიური დაბოლოება თავისთავად შეიცავს საკმარის ინფორმაციას სუბიექტის პირისა და რიცხვის შესახებ. ამის გამო, სუბიექტის გამომხატველი პირის ნაცვალსახელები (yo, tú, él...) ხშირად გამოიტოვება, თუ კონტექსტიდან ნათელია, ვინ არის მოქმედების შემსრულებელი. მათი ექსპლიციტური გამოყენება ხდება მხოლოდ მაშინ, როდესაც საჭიროა სუბიექტის ხაზგასმა, კონტრასტის შექმნა ან პოტენციური გაურკვევლობის თავიდან აცილება.

5. სამი ტიპის უღლების კონტრასტული ანალიზი¶

Presente de Indicativo-ს გამოყენების ძირითადი ფუნქციები:

• ჩვეული, განმეორებადი მოქმედებები:

  • Normalmente, desayuno a las ocho de la mañana.
  • ჩვეულებრივ, დილის რვა საათზე ვსაუზმობ.

  • ზოგადი ჭეშმარიტებები და ფაქტები:

  • La Tierra gira alrededor del Sol.

  • დედამიწა მზის გარშემო ბრუნავს.

  • აღწერა აწმყოში:

  • La casa tiene un jardín grande.

  • სახლს დიდი ბაღი აქვს.

  • მოქმედება საუბრის მომენტში:

  • En este momento, los niños juegan en el parque.

  • ამ მომენტში ბავშვები პარკში თამაშობენ.

  • უახლოესი მომავალი (განსაკუთრებით დაგეგმილი მოქმედებები):

  • Mañana viajo a Barcelona.

  • ხვალ ბარსელონაში მივემგზავრები.

6. თემატური ლექსიკური მინიმუმი¶

6.1. ყოველდღიური საქმიანობის აღმწერი ლექსიკა (Actividades diarias)¶

6.1.1 -ar ზმნები¶

6.1.2 -er ზმნები¶

6.1.3 -ir ზმნები¶

6.2. ჰობი და თავისუფალი დრო (Aficiones y tiempo libre)¶